Les 10: histogram

bekijk hier een filmpje met een uitleg over histogrammen:

http://vimeo.com/10654793

Histogram

Het histogram van een digitale foto is een grafiek van het aantal pixels per helderheidswaarde. De hoogte van de grafiek (verticaal) geeft het aantal pixels weer van een bepaalde helderheid in jouw foto. De gradaties van helderheid vind je op de horizontale as van het histogram en die lopen van volledig zwart aan de linkerkant tot volledig wit aan de rechterkant. De vorm van het histogram bevat belangrijke informatie over je foto.

Grijswaarden en kleur

In het histogram gaat het om helderheid van pixels in je digitale foto en niet om de kleur. Felrood en knalgeel vind je aan de rechterkant en donkergroen en donkerblauw aan de linker kant van het histogram. Als je je digitale foto omzet naar zwart-wit, blijft het histogram precies hetzelfde. Het histogram is dus feitelijk een grafiek van grijswaarden. Ofwel een optelsom van drie histogrammen, voor elk van de kleurkanalen rood, groen en blauw in je digitale foto.

'Ideaal' histogram en clipping

Uit de zwart-wit fotografie komt het idee dat een 'ideale' foto zowel zuiver zwart als puur wit moet bevatten. Dat leidt tot een histogram waaraan je kunt zien dat er voor elke helderheidswaarde of toonwaarde, van zwart (links) tot wit (rechts) pixels in de digitale foto voorkomen. Een voorbeeld is de foto van de voetgangersbrug: over de hele breedte van het histogram heeft de grafiek een bepaalde hoogte (met zwart daaronder).
In een 'ideale' foto loopt het histogram af naar de linker- en rechterkant toe. Er zijn maar weinig pixels pikzwart of zuiver wit. Je hebt nuances van zwart en wit nodig om details in donkere en lichte delen van je foto te zien: de 'bergjes' aan pixels die wat verder van de linker- respectievelijk rechterkant van histogram staan. De breedte van het histogram geeft alle mogelijke waarden van helderheid weer die de sensor van je camera kan 'zien': het dynamisch bereik. Als je camera een 'zwarter dan zwart' nuance of toonwaarde tegenkomt, wordt daar pikzwart van gemaakt. Dat leidt tot een piek(je) helemaal aan de linkerkant van je histogram. Er horen in de foto nog toonwaarden links van je histogram, maar die zijn afgeknipt. Het Engelse fotobegrip hiervoor is: clipping. Hetzelfde kan gebeuren met 'witter dan wit' toonwaarden aan de rechterkant van je histogram. Clipping herken je dus aan het oplopen in plaats van aflopen van het histogram aan een of beide uiteinden van het histogram. Dit leidt tot stukken van je foto zonder details: dichtgelopen zwart of uitgebeten wit. Dat hoeft niet erg te zijn en misschien is het wel jouw creatieve bedoeling met de foto. Een beetje clipping is niet te vermijden door het beperkte dynamisch bereik (verschil tussen licht en donker) van je digitale camera, dat altijd minder is dan het bereik van je ogen.

Een voorbeeld van clipping of afknippen van te lichte en/of te donkere toonwaarden zie je hieronder. Er zijn veel nuances weggevallen in het witte doek (piek helemaal rechts in het histogram) en in de zwarte schaduwen onder de tafeltjes en in de struiken (piek helemaal links). Deze situatie heeft een te groot verschil tussen lichte en donkere gedeeltes om in 1 digitale foto weer te geven. Dat is in dit geval geen ramp: er zijn veel middentonen (vlakke deel middenin het histogram) waardoor de bezoekers goed zichtbaar zijn en daar was het de fotograaf om te doen. Deze foto met (veel) clipping is wel veel contrastrijker dan de foto hierboven met een 'ideaal' histogram.
In het histogram van heel veel foto's is clipping te zien. Het is vaak niet mogelijk zowel de details in de wolkenlucht als de details van het landschap daaronder tegelijk goed in één digitale foto te krijgen. Je accepteert dan clipping aan een van beide kanten van het histogram. Bij een onderwerp dat veel lichter of veel donkerder is dan de achtergrond, kun je na het maken van de foto met het histogram controleren of alle details van je onderwerp goed op de foto staan: bij een relatief licht onderwerp is dat het geval als er aan de rechterkant van het histogram geen clipping te zien is. Bij een donker onderwerp mag je aan de linkerkant van het histogram geen clipping zien.

Overbelicht en onderbelicht

De foto van het veld klaprozen is te donker, ondanks dat aan de schaduw onder de boom te zien is dat de zon schijnt en de felle kleur van de bloemen. Uit het histogram blijkt dat het rechter deel van het histogram, ongeveer een derde, geen pixels bevat: er is alleen het grijze kader te zien en geen zwart oppervlak. In deze foto ontbreken de lichtere toonwaarden helemaal, zodat deze een te donkere en doffe indruk maakt. De foto is niet goed belicht maar onderbelicht. Door de belichting te corrigeren, bijvoorbeeld door een langere sluitertijd te kiezen bij hetzelfde diafragma en ISO waarde, ontstaat een foto met pixels in alle toonwaarden: de grafiek vult de hele breedte van het histogram. De pieken aan de linkerkant van de foto zijn nu meer naar het midden opgeschoven. Dat betekent dat de middentonen, die in deze foto veel voorkomen, nu op de juiste plaats in het histogram (rond het midden) voorkomen: de foto rechtsonder is nu goed belicht. De foto bevat niet veel hoge lichten (het zwarte lijntje aan de rechterkant) maar ze zijn er wel.

In de les hebben we verschillende histogrammen bekeken en aangepast met niveaus in Adobe Elements. Deze is te vinden bij: verbeteren- belichting aanpassen - niveaus

Daarnaast hebben we in RAW-bestanden veel bewerkt

RAW-bestanden

In je camera kan je via je menu de foto kwaliteid instellen. Daar staat ook RAW bij.

Wat is RAW? RAW is een manier om digitale afbeeldingen op te slaan en staat voor "onbewerkt". Normaal gesproken worden de afbeeldingen bewerkt voordat de camera deze opslaat, dan krijg je JPEG bestanden. De camera past bewerkingen voor witbalans en belichtingen. In een RAW bestand kan je dus nog veel terugzetten zonder waliteitsverlies. Wel handig als je de witbalans niet goed hebt gezet. Alleen nemen RAW-bestanden veel ruimte op je kaart in beslag.